Blog

Skanseny, które kiedyś uwielbiałem, zaczynają mnie nudzić. Natomiast autentyczne, drewniane wsie, które przetrwały do naszych czasów w stanie niezmienionym, i w których wciąż mieszkają ludzie, nadal niesłychanie mnie ciekawią. W polskim zalewie betonu i budownictwa typu „architekt płakał, gdy projektował”, cieszą oko jedynie Zalipie i Chochołów. Znacznie więcej ładnego wiejskiego budownictwa przetrwało u naszych południowych sąsiadów. Szczególnie polecam wioski skanseny na Słowacji – Vlkolinec i Čičmany (Cziczmany)

Čičmany (Cziczmany) – biało malowane wzory

Wioska znajduje się w Dolinie Rajeckiej. O jej wyjątkowości decyduje ciekawe wzornictwo. Unikalne ornamenty pojawiają się w hafcie zdobiącym ubrania i obrusy oraz na ścianach drewnianych domów, których we wsi jest ok. 130. Przypuszcza się, że wzory malowane niegdyś gliną, a potem wapnem, miały chronić drewniane belki przed niszczącym działaniem promieni słonecznych.

Domy w Cziczmanach nie są wiekowe (najstarszy liczy sobie około 200 lat). Wieś często nawiedzały niszczycielskie pożary. Po ostatnim, który zdarzył się w 1921 r., w pracach projektowych przy odbudowie zaangażował się jeden z najsłynniejszych słowackich architektów Dušan Jurkovič (pisałem o nim w artykule: o Nowym Mieście nad Metują).

Do najciekawszych zachowanych budynków należą Dom Radena oraz Dom Ondreja Gregora – pocz. XX wieku. W Cziczmanach znajduje się też niewielka stacja narciarska.

Wioski skanseny na Słowacji na liście UNESCO – Vlkolinec (Wilkolinec).

Ta piękna wioska licząca zaledwie 45 domów jest …. częścią jednego z najbrzydszych słowackich miast – Rużomberka. Próżno jej szukać w obrębie samego miasta, trzeba pojechać kilka kilometrów na południe. Końcówka trasy prowadzi wąską, krętą szosą ostro pnącą się pod górę. Nie dociera tu żadna komunikacja publiczna, więc trzeba pojechać własnym samochodem, ewentualnie wybrać się szlakiem pieszym lub rowerowym.

Dzięki położeniu na kompletnym uboczu Vlkolinca nie dotknął żaden boom budowlany i miejscowość do dnia dzisiejszego zachowała jednolitą, drewnianą architekturę, którą zakłócają jedynie nieliczne murowane budynki. Uroku Vlkolincowi dodaje położenie na znacznej wysokości (średnio 718 m. n.p.m.) na zboczu góry Sidorovo.

Wstęp do miejscowości oraz parking są płatne, ale zapewniam, że będą to bardzo sensownie wydane pieniądze. Podczas zwiedzania warto pamiętać, że tylko jeden dom jest zamieniony na muzeum, w pozostałych mieszkają ludzie i nie należy im wchodzić na podwórza, ani zaglądać do mieszkań i wyjadać zupy z garnków.

Kto pragnie osobiście przekonać się, jak wyglądają wewnątrz słynne chałupy z Vlkolinca, może skorzystać z noclegu w gospodarstwie agroturystycznym lub zwiedzić muzeum, w którym można nabyć niewielką książeczkę szczegółowo opisującą historię Vlkolinca (również w języku polskim).