Blog

Lotnisko nie wyglądało imponująco. Rozmiarami mogło co najwyżej konkurować z dworcem kolejowym w Koluszkach. Tylko otoczenie miało ładniejsze – wysokie szczyty gór pokryte śniegiem. Wszystko wskazywało, że znaleźliśmy się gdzieś na krańcu cywilizacji.

Przed budynkiem lotniska miał ktoś czekać, jednak nikogo tam nie było. Telefon do organizatora nie rozwiązał problemu. Mieliśmy szukać „purple bus”, tylko jak okiem sięgnąć, żaden pojazd w najmniejszym stopniu nie przypominał autobusu, nie wspominając o kolorze purpurowym.

– Słuchajcie – powiedziałem do towarzyszących mi kobiet – przecież rozmawiałyście z facetem, więc ten autobus wcale nie musi być purpurowy, może nawet nie mieć nic wspólnego z purpurą

Van Turcja – taksówka jest zbyt pospolita

Krysia przyznała mi rację i poszła porozmawiać z mężczyznami stojącymi przy aucie, którego kolor przy dużej dozie wyobraźni można było skojarzyć z purpurą. Mężczyźni znali ze trzy słowa po angielsku, ale mieli na podorędziu smartfony i potrafili korzystać z google translator. Rozmowa nie toczyła się płynnie, lecz została zadzierzgnięta nić porozumienia.

Wydawało się, że panowie są skłonni zawieźć nas do miasta, ale kazali czekać. Najpierw 10 minut, potem kolejne 15. Gdy minęło pół godziny, a my nadal tkwiliśmy przed budynkiem lotniska, trochę zniecierpliwiony zapytałem Bognę:

– Czemu nie weźmiemy po prostu taksówki, tylko stoimy na mrozie czekając tak naprawdę nie wiadomo na co?

– Taksówka jest zbyt pospolita – odparła bez wahania – Wiesz ilu ciekawych ludzi możesz poznać, jakie fajne przygody przeżyć, prosząc miejscowych o pomoc?!

Nie miałem pojęcia i prawdę mówiąc nie pragnąłem się dowiedzieć. Dla mnie wystarczającą przygodą było wybranie się razem z Bogną i Krystyną gdzieś na wschodnie rubieże Turcji. Mój racjonalny i pełen obaw umysł buntował się przeciwko takiemu podejściu do rzeczywistości, jednak po ponad 20 godzinach podróży zdążyłem się już przyzwyczaić, że brak przygód w tym towarzystwie jest wyjątkiem, a nie regułą. Zaczęło się już poprzedniego wieczora, gdy wylądowaliśmy w Stambule…

W poszukiwaniu noclegu…

Gdy opuszczaliśmy lotnisko Attaturka kierując się w stronę metra nic nie zapowiadało, że to nie będzie zwykła przejażdżka po stolicy. Bogna uzbrojona w kartki ze szczegółowymi instrukcjami jak i czym dotrzeć do hostelu, sprawiała wrażenie osoby rozważnej i przezornej.

Pierwszą barierą prawie nie do przeskoczenia okazały się automaty biletowe. Nie mieliśmy pojęcia, jak z nich skorzystać, a wokół nikt nie mówił po angielsku. Udało się przez przypadek, jednak każdorazowe przekroczenie bramki przy licznych przesiadkach traktowaliśmy niczym epickie zwycięstwo. Gdy wreszcie dotarliśmy do samego centrum i stanęliśmy pomiędzy meczetami – Błękitnym i Haga Sophia, zastanawiając się, jak dalej iść, u Bogny nagle uruchomił się gen szaleństwa.

– Już wiem, gdzie jestem! – zakrzyknęła triumfalnie i popędziła hen przed siebie, ginąc gdzieś w mroku.

Gnaliśmy za nią kierując się na słuch nierównomiernym turkotem kół jej walizki. Wreszcie zatrzymała się na jakimś placyku i zdyszana oznajmiła:

– Jednak nie wiem, gdzie jestem!

My też byliśmy skołowani. Goniąc Bognę zupełnie straciliśmy poczucie kierunku. Przez chwilę staliśmy bezradni w centrum obcego, ciemnego i pustego miasta. Na szczęście nie do końca pustego i na szczęście byliśmy w Turcji. A Turcy, nawet nie znając żadnego języka obcego, widząc obcokrajowca w potrzebie, zrobią wszystko, aby mu pomóc. Poproszony o wskazanie drogi człowiek, nie miał zielonego pojęcia, gdzie może znajdować się nasz hostel, lecz tak długo chodził z nami od kawiarni do kawiarni, aż wreszcie znalazł kogoś, kto wiedział i wskazał właściwy kierunek.

Gdy wreszcie tuż po północy ściskałem w ręku klucz do pokoju, czułem jak powoli opuszcza mnie stres i poczucie strachu. Natomiast moje towarzyszki podróży wydawały się ukontentowane przygodą, chociaż Bogna trochę kręciła nosem, że gdy za pierwszym razem była w Stambule, to znacznie dłużej błąkała się po mieście i to dopiero była fajna przygoda.

Zwyczajny dojazd na miejsce

Negocjacje ze spotkanymi na lotnisku w Van mężczyznami, ostatecznie nie zaowocowały przygodą. Do hotelu dotarliśmy taksówką, lecz zanim do niej wsiedliśmy, nasi rozmówcy z lotniska upewnili się, że taksówkarz wie gdzie jechać i sprawdzili, czy nas nie oszuka na kursie. Bo kierowcy płaciło się z góry. W środku nie było żadnego taksometru, nikt też nie zapinał pasów. Przepisy ruchu drogowego, za wyjątkiem czerwonych świateł, wydawały się kwestią umowną, a najważniejszym wyposażeniem auta okazywał się klakson.

Erasmus, co w nim wyjątkowego?

Szkolenia Erasmusa merytorycznie nie różnią się zbytnio od tych, w których można uczestniczyć nie ruszając się z kraju. Wyjątkowymi czyni je konieczność nieustannego porozumiewania się w języku angielskim oraz międzynarodowe towarzystwo – obecność przedstawicieli 10 nacji.

Ogromną rolę odegrało też miejsce. Na przyjazd do Van, miasta położonego gdzieś na krańcach uznawanej za niebezpieczną Turcji, decydowali się nieliczni. Trzeba było być mieć w sobie jakiś gen szaleństwa oraz posiadać naturę poszukiwacza przygód. Ten gen szaleństwa w pełnej krasie objawił się w dniu wolnym od zajęć, gdy wyruszyliśmy na zwiedzanie okolic. Autorami najbardziej szalonych pomysłów byli Hiszpanie oraz Włosi, lecz i inne nacje nie pozostawały w tyle.

Van Turcja – co zwiedzać

Van nie jestem małym miastem, liczy sobie ok. 400 tys. mieszkańców. Wojny i trzęsienia ziemi (ostatnie w 2008 roku) kompletnie unicestwiły zabytkową zabudowę. Jednak nie oznacza to, że w okolicy nie znajduje się nic ciekawego. Van słynie ze słonego, największego i najgłębszego tureckiego jeziora, którego otchłanie ponoć zamieszkuje legendarny potwór. Na wyspie Ahtamar znajdują się ruiny dawnej armeńskiej świątyni, a nad jeziorem górują mury twierdzy Van Kalesi, której prapoczątki sięgają starożytnego państwa Urartu. Dodatkowo Van słynie z oryginalnej rasy kotów oraz… śniadań. Jeżeli gdziekolwiek w Turcji w menu natkniecie się na śniadanie w stylu Van, otrzymacie wyjątkowo wykwintny posiłek. Przekonałem się o tym na własnym żołądku.

Pogoda i komunikacja

Oficjalne prognozy w dniu wolnym od zajęć nie zachęcały do wycieczek za miasto. Straszyły temperaturami minus 17 stopni, całkowitym zachmurzeniem oraz sypiącym nieustannie śniegiem. Nie przewidywały jednego – mojego szczęścia do ładnej pogody. Zamiast chmur, śniegu i tęgiego mrozu świeciło słońce, a temperatura powietrza, jak na zimę, była wręcz idealna. Mogliśmy zobaczyć wszystko, czym szczyci się Van, jedynie wyspa Ahtamar pozostawała poza naszymi możliwościami czasowymi.

Podstawą miejscowej komunikacji są niewielkie busiki pomalowane na jaskrawo żółty kolor. Miejscowi wiedzą gdzie znajdują się przystanki, chociaż oficjalnego oznakowania, poza nielicznymi miejscami, nie dostrzegłem. W godzinach szczytu busy nawet nie zatrzymują się na przystankach, ba nawet nie zjeżdżają na pas jezdni przy chodniku. Jedynie zwalniają, otwierają drzwi, a pomocnik kierowcy głośno woła, w jakim kierunku zmierza autobus. Jeżeli są chętni na podróż, to przebiegają przez jezdnię, zręcznie lawirując między autami. A trzeba pamiętać, że w Turcji pieszy nie ma żadnych praw, nikt nie przepuści matki z małymi dziećmi, czy niedołężnego staruszka. Jeżeli kierowca na coś naciśnie, to na pewno nie będzie to hamulec, tylko klakson.

Pomocnik kierowcy pełni też ważną funkcję zbieracza pieniędzy za przejazd, a gdy ulice się zakorkują i autobus zamiast jechać, pełznie przez miasto, wyskoczy rozmienić grubszy banknot, zrobi zakupy, czy utnie sobie pogawędkę z kolegą, którego dostrzeże gdzie na chodniku.

Szalona wycieczka

Wyruszyliśmy całą grupą zaraz po śniadaniu. Gen szaleństwa ujawniał się stopniowo, w miarę upływu czasu. Zaczęło się niewinnie, od chóralnego odśpiewania w autobusie „Yellow submarine”. W kolejnym, dziewczyny wciągnęły niemal wszystkich pasażerów w akcję tłumaczenie słów angielskich na turecki i kurdyjski. A potem, mimo nieziemskiego tłoku, zatańczyły macarenę. Naturalna radość i spontaniczność zjednywały miejscowych na tyle, że gdy wyruszaliśmy na zwiedzanie ostatniego miejsca, jakie mieliśmy w planie, czyli zamku, towarzyszyły nam dwie, do niedawna jeszcze obce, tureckie, a może kurdyjskie studentki.

Od przystanku autobusowego do wejścia na zamek wiedzie mało uczęszczana szosa. W pewnym momencie zatrzymał się przy nas samochód dostawczy. Po krótkiej rozmowie wszyscy siedzieli już na kipie vana. Podróż trwała krótko lecz pożegnanie z kierowcami długo. Uściski, selfie, zapewnienia o wdzięczności wyrażane w trzech językach. Wreszcie oni mogli odjechać, a my zacząć wspinaczkę na szczyt twierdzy.

Słońce chyliło się już ku zachodowi, a na górę prowadziła zaśnieżona i śliska ścieżka. Szliśmy powoli, a we mnie narastał niepokój, czy uda nam się wrócić na czas tak, aby zdążyć na ostatni autobus. Podzieliłem się swoimi obawami z resztą grupy, na co z rozbrajającym uśmiechem odpowiedziała Maria Paola:

– Hegemonie, ty się niczym nie przejmuj, my już mamy zapewniony transport do hotelu

Tu wskazała dwóch młodych Turków, tych samych, z którymi tak burzliwie pożegnaliśmy się jakiś czas temu.

Powrót vanem do Van

W Turcji nie wolno przewozić ludzi na kipie samochodu dostawczego, lecz, jak już wspominałem, przepisy są bardziej sugestią, niż restrykcyjnie przestrzeganym prawem. Ważne, aby zbytnio nie rzucać się w oczy policji. I z tym był kłopot. Zbliżał się wieczór, czyli pora kiedy Hiszpanie i Włosi zaczynają się bawić. Stłumienie tej naturalnej chęci zajęło trochę czasu, ale w końcu udało się przekonać dziewczęta, że chóralne śpiewy i tańczenie macareny podczas przejazdu przez miasto, nie są najlepszym pomysłem.

Przed hotelem zatrzymaliśmy się u wylotu wąskiej uliczki. Zanim rozstaliśmy się z kierowcami, nastąpił typowy koncert pożegnalny – selfie, uściski oraz wykrzykiwanie podziękowań w trzech językach. Nikt nie przejmował się faktem, że van zablokował ulicę i ustawiła się za nim ustawiła długa kolejka aut, których kierowcy sygnalizowali swoje niezadowolenie coraz gwałtowniej używając klaksonów.

Ludzie, którzy chcą pomóc

Niewielu Europejczyków pojawia się w Van, więc budziliśmy życzliwe zainteresowanie. Gdy wychodziłem na miasto ludzie sami prosili, aby robić im zdjęcia, nikt nie miał pretensji o to, że fotografuję. Tysiące razy musiałem odpowiadać na pytania zupełnie obcych ludzi, jak się nazywam i skąd przyjechałem. Na tym zazwyczaj wyczerpywał się zasób angielskich słów moich rozmówców, chociaż przy odpowiedniej gestykulacji, mogliśmy przeprowadzić nawet i 20 minutową pogawędkę. Co ciekawe ze sprzedawcami w Stambule łatwiej mi było porozumieć się po polsku niż po angielsku.

Wśród Turków budziliśmy nie tylko zainteresowanie, ale też nadzwyczajną chęć niesienia pomocy. Ostatniego wieczoru wyszedłem z Bogną i Krystyną na miasto, aby zjeść obiad. Nie było łatwo znaleźć knajpę, która będzie przyjazna dwóm wegankom. Jednak właściciel lokalu, do którego weszliśmy w pierwszej kolejności, nie rozłożył rąk w bezradnym geście, gdy przeczytał karteczkę, na której było napisane po turecku, czego nie mogą spożywać towarzyszące mi kobiety. Bez chwili namysłu kazał nam iść za sobą. Tak dotarliśmy do baru położonego dwie przecznice dalej, a nasz samozwańczy przewodnik nie wrócił do siebie, póki nie upewnił się, że jedzenie, które postawiono przed nami na stole jest tym, czego oczekiwaliśmy.

Podobne sytuacje powtarzały się wielokrotnie. Śpiesząc się na lotnisko, czekaliśmy na autobus nie w tym miejscu, w którym trzeba. Jeden z miejscowych, gdy tylko zorientował się w sytuacji, zaprowadził nas na właściwy przystanek i poczekał, aż bezpiecznie ulokujemy się w autobusie. W Stambule, gdy toczyliśmy nierówną i z góry skazaną na porażkę walkę z automatami biletowymi, ktoś po prostu z własnej kieszeni zapłacił za nasz przejazd.

Vn Turcja – Podsumowanie z morałem

Każda opowieść powinna kończyć się stosownym morałem. Mam nadzieję, że mój nie wyda się zbyt górnolotny. Dzięki podróży do Van odkryłem nie tylko piękny kawałek zupełnie nieznanego mi kraju, uczestniczyłem w niesamowitej przygodzie, ale też przekonałem się, że brak pieniędzy niekoniecznie musi skutkować ograniczeniami.

Od kilku lat pracuję jako freelancer. Moje dochody w porównaniu z pracą etatową spadły znacząco. Wydawałoby się, że człowiek, któremu z ledwości starcza na życie, nie powinien podróżować, bo za co? Jednak zacząłem dostrzegać okazje, o których nawet bym nie pomyślał, gdybym nadal pracował w korporacji. Nie pojechałbym na Erasmusa, co najwyżej na wycieczkę z biura podróży, która nigdy nie zaprowadziłaby mnie w takie miejsca, jakim jest Van. Nie wspominając o poznawaniu ludzi – zarówno miejscowych, jak i uczestników szkolenia.

Na własnej skórze przekonałem się, że człowiek postawiony pod ścianą, jeżeli tylko zechce i przestanie się nad sobą nadmiernie użalać, znajdzie wiele okazji, których nigdy by nie dostrzegł żyjąc w świecie ustabilizowanych i przewidywalnych etatów.

Jeżeli ktoś z was był kiedyś na Erasmusie, zachęcam do podzielenia się doświadczeniem