Blog

Wielkanoc, to najważniejsze chrześcijańskie święto, jednak pod względem oprawy daleko mu do Bożego Narodzenia. Obchody Wielkanocy nie wiążą się z wielkimi przygotowaniami, raczej nikt nie czeka z niecierpliwością na święconkę czy śmigus-dyngus, a śniadanie wielkanocne jest dużo skromniejsze niż wieczerza wigilijna…

Nie zawsze tak było. Tradycja świętowania Wielkiego Tygodnia przed laty była niesłychanie bogata i różnorodna. Niestety, większość regionalnych obrzędów poszła w zapomnienie. Na szczęście są takie miejsca w Polsce, gdzie tradycyjne obchody Niedzieli Palmowej wracają do łask

Dlatego w jedną z Palmowych Niedziel wyruszyłem wcześnie rano na południe Polski, by zobaczyć na własne oczy to, o czym wcześniej czytałem. Na początku dotarłem do…

Lipnicy Murowanej, gdzie królują wysokie palmy

Konkurs Lipnickich Palm i Rękodzieła Artystycznego organizowany jest od 1958 r. i odbywa się na rynku. Palmy muszą być wykonane z naturalnych surowców, więc drut i plastik nie wchodzą w rachubę. Prace nad największymi, ponad 30 metrowymi, zajmują mnóstwo czasu i wymagają niezwykłej precyzji. Później taką, ważącą nawet 100 kg palmę trzeba zanieść do Lipnicy. I na koniec postawić do pionu wyłącznie za pomocą siły mięśni ludzkich – używanie dźwigów i podnośników mechanicznych jest zabronione. Trzeba bardzo uważać, aby podczas podnoszenia palma nie złamała się pod własnym ciężarem.

Lipnicki rynek w otoczeniu palm wygląda niezwykle kolorowo, ale to nie jedyna atrakcja, jaka czeka na przyjezdnych. Miejscowość może pochwalić się jednym z najstarszych kościołów drewnianych w Polsce – jest to gotycka świątynia pod wezwaniem św. Leonarda. Przypuszcza się, że pochodzi z końca XV w. W XVII wieku dobudowano do niego soboty (podcienia) oraz wzniesiono wieżyczkę na sygnaturkę. We wnętrzu można oglądać ciekawe polichromie oraz kopie 3 gotyckich tryptyków. W 2003 r. kościół trafił na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Tradycyjne obchody Niedzieli Palmowej w Tokarni

Nazwa Tokarnia kojarzy się z okolicami Kielc i jednym z najpiękniejszych skansenów w Polsce. Jednak tym razem zamierzałem odwiedzić całkiem inną Tokarnię, niewielką małopolską wieś leżąca w powiecie myślenickim.

Do rozwoju tutejszej tradycji przyczynił się kościelny – Józef Wrona. Z zamiłowania rzeźbiarz ludowy. To on stworzył Kalwarię Tokarską usytuowaną na zboczach Urbaniej Góry oraz wyrzeźbił figurę Chrystusa na osiołku, która towarzyszy wiernym podczas procesji w każdą Niedzielę Palmową. Pierwowzór, pochodzący z XV w. znajduje się w Muzeum Szołayskich w Krakowie.

W XVI i XVII zwyczaj ciągnięcia figury Chrystusa na osiołku podczas procesji w Niedzielę Palmową był bardzo popularny lecz w latach późniejszych kompletnie zniknął z polskiego krajobrazu. Od 1968 r. parafia w Tokarni, jako jedyna w Polsce, próbuje nawiązać do tej ciekawej tradycji.

W Tokarni usiłuje się też przywrócić zwyczaj tworzenia okazałych palm wielkanocnych, ale tutejszym palmom jeszcze bardzo daleko do tych prezentowanych w Lipnicy Murowanej.

Misteria pasyjne w Kalwarii Zebrzydowskiej

Kalwaria Zebrzydowska, to chyba najbardziej popularne miejsce z tych, które odwiedziłem w Niedzielę Palmową. Najsłynniejsza polska kalwaria została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1999 r.

Jej budowę w pierwszych latach XVII w. zapoczątkował wojewoda krakowski Mikołaj Zebrzydowski. Człowiek niezwykle bogaty i religijny, który zapisał się paskudnie w historii Polski, organizując rokosz przeciwko królowi, niwecząc proces reform Rzeczpospolitej.

On to przekazał Bernardynom część góry Żar, gdzie zakonnicy wznieśli manierystyczny klasztor. Poniżej powstały dróżki kalwaryjskie, których rozbudowa trwała przez cały wiek XVII. Obecnie na kalwarię składają się Dróżki Pana Jezusa (28 stacji i 24 obiekty) oraz Dróżki Matki Boskiej (24 stacje i 11 obiektów)

Kalwaria Zebrzydowska przyciąga corocznie tłumy pielgrzymów, największe w okresie Wielkiego Tygodnia, gdy odgrywane są misteria pasyjne. Na stronie sanktuarium podawane są godziny oraz terminy misteriów. W Niedzielę Palmową odbywa się wjazd Jezusa do Jerozolimy oraz Wypędzenie Przekupniów. Największe tłumy przyciąga wielkopiątkowa Droga Krzyżowa.

Lanckorona na deser

Chociaż Lanckorona nie ma nic wspólnego z tradycją Wielkanocną, jednak jest tak blisko Kalwarii Zebrzydowskiej (7 km) i grzechem by było przy okazji jej nie odwiedzić.

Są miejscowości, które potrafią z miejsca oczarować przyjezdnego. W Lanckoronie zakochałem się od pierwszego wejrzenia. Już samo położenie na najwyższym wzniesieniu w okolicy, zapewnia możliwość podziwiania pięknych widoków. Kiedyś była Mekką malarzy i poetów, po II wojnie światowej podupadła. Nad miejscowością górują ruiny zamku, ale one najmniej zachwycają. Najpiękniejszy jest pochyły rynek otoczony drewnianymi domami podcieniowymi.

W Lanckoronie koniecznie należy zwolnić, przejść się nieśpiesznie wśród drewnianej zabudowy, a potem usiąść i napić się kawy. Po takiej chwili relaksu, spokojniej wraca się do domu.

Tradycje obchody Niedzieli Palmowej – podsumowanie

Opisałem jednodniową wycieczkę specjalnie skrojoną pod Niedzielę Palmową, ale wokół jest tyle innych atrakcji, że można przyjechać tu i na tydzień.

Nie jestem człowiekiem religijnym lecz zachwyciły mnie obrzędy wywodzące się z dawnych tradycji. Polecam wycieczkę każdemu, niezależnie od wyznania lub jego braku. Ze względu na tłumy najmniej podobał mi się pobyt w Kalwarii Zebrzydowskiej. Czasami jednak warto przełamać swoją fobię i raz w życiu przyjechać do Kalwarii, by na własne oczy zobaczyć misterium pasyjne.

Jeżeli podoba ci się to jak i o czym piszę, to masz szansę zostać mecenasem bloga na portalu Patronite. Twój mecenat umożliwi rozwój bloga, powstawanie większej ilości wpisów oraz filmów

Możesz też wesprzeć mnie fundując kawę, jeżeli wciśniesz zielony przycisk znajdujący się pod tekstem

Jeżeli znacie unikalne tradycje, nie tylko Wielkanocne, z innych części naszego kraju, koniecznie mi o tym napiszcie w komentarzach…