Blog

– Tato, co tata robi?

– Potrzebne mi są kombice

– Kombice?

– Tak, kombice królewskie – mówi jak najbardziej serio i przytomnie

– Ale do czego służą te kombice?

– Kombice królewskie służą do uchwycenia praw zawieszonych…

– Uchwycenia praw?

– Tak od czasu do czasu używam ich do uchwycenia praw

Zapisuję jego słowa, tak jak on zapisywał niegdyś moje, gdy uczyłem się mówić. W dzieciństwie wielokrotnie prosiłem go, aby przeczytał mi zapiski i zaśmiewałem się, że kiedyś mówiłem „lejeń” i „ulikacja”. Swoich zapisków już tacie nie przeczytam, on zmierza w innym kierunku.

Świat snu i opowieści fantastycznych

Rozległy wylew sprawił, że tata stracił wzrok oraz kontakt z rzeczywistością. Żyje w świecie, który istnieje tylko w jego głowie. Świecie, który przypomina sen, a mnie kojarzy się z „Alicją w krainie czarów”. Słowa tam mają inne znaczenie, pojawiają się postaci, dla taty rzeczywiste, dla mnie wymyślone.

Starość i przemijanie zmieniają życie całej rodziny

Wylew pojawił się w momencie, gdy tata prawie wrócił do samodzielności. Ze szpitala wypisali go najszybciej, jak tylko się dało. Tłumaczyli infekcjami, które szaleją, sądzę, że chcieli szybko pozbyć się pacjenta, który nie rokował.

Nagle stanęliśmy przed koniecznością całkowitej zmiany życia i w przyśpieszonym tempie musieliśmy nauczyć się obsługi człowieka leżącego. Nauczyć absolutnie samodzielnie, od podstaw, bez niczyjej pomocy. Na szczęście żyjemy w epoce internetu, pampersów i specjalistycznych łóżek sterowanych pilotem.

Wizja II

– Co się dzieje tato? – pytam, widząc, że niespokojnie kręci się w łóżku

– Jeszcze idę do Obiecujących

– Obiecujących?

– Tak, albo Udanych

– I co tata będzie tam robił?

– Muszę się częściowo urzeczyć

– Urzeczyć???

– Tak urzeczyć

Opiekunka pierwsza

Kiedyś rodziny wielopokoleniowe w sposób naturalny zapewniały opiekę nad osobą niesamodzielną. Teraz, zajęcie się leżącym rodzicem wymaga przemieszczania się między domami, utrudnia wykonywanie pracy zawodowej, wiąże się z zaniedbaniem własnej rodziny. Bez opiekunki praktycznie żyć się nie da, a opiekunka kosztuje wcale niemałe pieniądze. Można skorzystać z oferty profesjonalnych instytucji, można szukać samodzielnie, co obniża koszty, ale jest bardziej ryzykowne. Wybraliśmy tę drugą drogę.

Opiekunka przychodziła przedpołudniami w dni powszednie, resztę dnia oraz noce ogarnialiśmy sami. Jest nas czwórka, wydawało się, że powinniśmy sobie dać radę.

Starość i przemijanie – dodatkowe wsparcie

Brak informacji sprawia, że nie ze wszystkich możliwości pomocy oferowanych osobom niesprawnym, umiemy skorzystać. Co prawda żyjemy w państwie, gdzie prężnie działają fundacje niosące pomoc, wdrażane są też specjalistyczne programy unijne, ale…

Zapisanie pacjenta do programu nie jest proste. Potem miesiąc czekania, aż pojawią się pielęgniarka i rehabilitant. Nie będą przychodzić na tyle godzin, ile widnieje w programie.

• – Rozumiecie państwo, brakuje nam personelu… – bezradnie rozkłada ręce koordynatorka

Staram się rozumieć, chociaż nie do końca potrafię się pogodzić z faktem, że podpisuję grafiki znacząco odbiegające od rzeczywistości…

Starość i przemijanie – rehabilitacja

Trzeba do niej przystąpić tak szybko, jak to tylko możliwe, potem zmiany są nieodwracalne. Powinna rozpocząć się już w szpitalu. I szpital podjął próbę – pierwszy rehabilitant, gdy zobaczył stan taty uciekł w popłochu. Drugi okazał się profesjonalistą, lecz zjawił się tylko raz.

W domu rehabilitowaliśmy tatę na własną rękę. Ja zająłem się sprawnością fizyczną ćwicząc zginanie rąk i nóg, siostry umysłową – czytając mu wiersze i śpiewając razem z nim piosenki. W efekcie tata nauczył się jeść i pić samodzielnie, rozumie też podstawowe polecenia, potrafi wyjaśnić proste potrzeby.

Wizja III

Tata lubi słuchać różnych poematów. Szczególnie spodobały mu się rewelacyjnie czytane „Lilije”. Potrafi z pamięci wyrecytować długie fragmenty.

– A pamięta tata, kto napisał ten utwór? – pytam na zakończenie

– Pamiętam!

– Jak się nazywał?

– A taki prostownik. On się jakoś z góralska nazywał

Konflikt

Nie wiadomo kiedy się pojawił, nie wiadomo kiedy rozwinął, ale gdy wybuchł, nie było co zbierać. Słyszałem, że rodziny kłócą się o nierówną opiekę, o spadek po rodzicu. Okazuje się, że nie tylko. Można też spierać się o absolutne drobiazgi. Każdy z nich był niczym drobny kamyczek uwierający w bucie, a potem się okazało, że tych kamyczków jest na tyle dużo, że nie można już otworzyć drzwi porozumienia. Opieka nad niesprawnym ojcem okazała się łatwiejsza, niż zwyczajna rozmowa pomiędzy dorosłym rodzeństwem.

Opiekunka druga

Lekarstwem na konflikt miała być opiekunka, która zamieszka z ojcem. Mieliśmy obawy, czy podołamy znacznie większym kosztom. W rzeczywistości okazało się, że pozostawienie decyzji zakupowych w gestii jednej rozsądnej osoby, zamiast w rękach czwórki skłóconego rodzeństwa, z których każde miało inną koncepcję żywieniową taty, przyniosło niespodziewane oszczędności. Większy wydatek na opiekunkę, został niemal zrównoważony niższymi kosztami życia.

Może, gdybyśmy mieli tę wiedzę wcześniej, szybciej podjęli decyzję o całodobowej opiece, uniknęlibyśmy konfliktu?

Wizja IV

Tata podaje mi jedną z piłeczek, którą zazwyczaj używa do ćwiczenia dłoni.

– Trzeba ją przeciąć!

– Tato, ale czym przeciąć?

– Nożem, albo szynką

– Szynką? Szynka służy do cięcia?

– Tak, na przykład do cięcia arbuza

Starość i przemijanie – fikcja państwowej pomocy

Państwo praktycznie nie zapewnia żadnego wsparcia ludziom w jesieni życia. Śmieszna dotacja NFZ na dwa pampersy dziennie, gdy zwyczajowo zużywa się cztery, stanowi nieznaczną ulgę w całej masie wydatków na różne środki higieny.

Sprawującej opiekę rodzinie brakuje nie tylko pieniędzy, ale informacji i umiejętności. System edukacji uczy używania partykuły „ni” oraz wyznaczania granicy funkcji, lecz starość i przemijanie oraz związane z nią wyzwania, są doskonale pomijane w oficjalnych programach nauczania.

Przy narodzinach dziecka młodych rodziców wspiera położna. Niestety, nie ma nikogo takiego, kto wsparłby rodzinę, gdy jeden z jej członków odchodzi na zawsze…

Starość i przemijanie – zacznijmy o tym rozmawiać

Nie napisałem tego artykułu, by wzbudzić żal i współczucie. Napisałem go, ponieważ uważam, że o starości i odchodzeniu powinno się rozmawiać tak samo, jak o narodzinach. Jedno i drugie jest nierozłączną częścią ludzkiego życia. Do jednego i do drugiego trzeba się przygotować, a nie da się tego zrobić bez podjęcia rozmowy, dyskusji, wymiany doświadczeń. Udawanie, że starość i przemijanie nie istnieją, spychanie problemu na margines powoduje, że i państwo się nie angażuje…

Wizja V

– Na trzy więźniarki wychodzimy

– Tato, ale dlaczego na trzy więźniarki?

– A ty myślałeś, że na ile?

– Ja się pytam, dlaczego na więźniarki?

– Bo tak było ustalone