Blog

Pierwsze objawy zlekceważyliśmy. Tato często czuł się gorzej, szczególnie rano. Nieporadność przypisywaliśmy depresji, pocieszając się, że niedługo wszystko wróci do normy i będzie lepiej. Nie było. Zrozumieliśmy, jak poważna jest sytuacja, gdy pewnej nocy tata przewrócił się w drodze do toalety i spędził dwie godziny na zimnej podłodze, z której nie potrafił się podnieść o własnych siłach…

Gdy rodzice się starzeją, dzieci przejmują opiekę

Na szczęście nie jestem jedynakiem, mam siostry. One ogarnęły pierwsze dni stałej opieki nad ojcem. Rozpoznały potrzeby i podzieliły obowiązki. Mnie znacznie więcej czasu zajęło zaakceptowanie faktu, że życie uległo nieodwracalnym zmianom, że nadszedł czas, gdy role się odwracają i dzieci przejmują opiekę nad rodzicami. Bałem się, czy poradzę sobie psychicznie z nową sytuacją. Bardzo namacalnie poczułem też własną śmiertelność.

Starość nie cieszy się przywilejami

Świeżo upieczeni rodzice, zarówno przed, jak i po przyjściu potomstwa na świat, są wspierani przez liczne instytucje. Jeżeli brakuje im informacji, z łatwością mogą skorzystać z doświadczenia innych, czytając blogi parentigowe. Matki niezwykle chętnie dzielą się własnymi przemyśleniami dotyczącymi wszystkich aspektów życia swoich pociech.

Starość, w przeciwieństwie do narodzin, nie cieszy się żadnymi przywilejami, chociaż zniedołężnienie rodziców przynosi zmiany porównywalne do tych, jakie wiążą się z przyjściem na świat pierwszego dziecka. Polskie społeczeństwo starzeje się na potęgę, jednak człowiek, który nagle staje przed koniecznością opieki nad rodzicami, co rusz trafia na kolejne, niełatwe do pokonania mury. Pierwszym z nich jest…

Mur braku informacji

O śmierci i starzeniu się nie uczą w szkołach, instytucje wsparcia dla opiekunów osób starszych praktycznie nie istnieją, dramatycznie brakuje lekarzy geriatrów. Nikt też nie prowadzi blogów starzeningowych dzieląc się własnym doświadczeniem z opieki nad zniedołężniałymi rodzicami. Ta wiedza przepada bezpowrotnie.

W pierwszej fazie choroby ojca, co rusz stawaliśmy przed kolejnym dylematem. Jakie chodziki, przenośne toalety czy krzesła pod prysznic należy kupić. A może będzie potrzebne specjalistyczne łóżko? Skąd to wszystko zdobyć, aby nie zbankrutować? Kontakt z każdą osobą, która przeszła przez opiekę nad tracącym sprawność rodzicem, był na wagę złota.

Gdy rodzice się starzeją – pokonać Parkinsona

Początkowo nowe leki nie przyniosły żadnej poprawy. Na szczęście w necie znalazłem informację, że przy chorobie Parkinsona ćwiczenia fizyczne są równie istotne, jak regularne przyjmowanie medykamentów. Po wyszukaniu na youtube kilku filmików instruktażowych, każdego ranka razem z tatą ćwiczyliśmy wymachy rąk i nóg. Ojciec był pojętnym uczniem. Przez całe życie nie zaniedbywał porannej gimnastyki. Gdy w wieku 80 lat pojechał ze mną na ostatnie swoje narty, obsługa wyciągu długo oglądała jego dowód, zanim wydała mu karnet zniżkowy. Nie mogli uwierzyć, że w tym wieku można jeszcze śmigać po górskich stokach.

Kończąc dyżur u ojca zbiegałem raźnym krokiem po schodach z pierwszego piętra, czując w sobie siłę i moc. Doceniłem zwykłą sprawność, która pozwala mi na poruszanie się bez konieczności kurczowego trzymania się poręczy. Byłem wdzięczny, że wysokie krawężniki oraz krzywe chodniki nie stanowią dla mnie przeszkody niemal nie do przebycia.

Mur drugi – wsparcie państwa

Najsolidniejszy ze wszystkich murów. Bez żadnej rysy i skazy oraz możliwości obejścia. Instytucje państwowe postrzegają starszych ludzi wyłącznie przez pryzmat problemów emerytalnych. Na jakąkolwiek pomoc mogą liczyć wyłącznie osoby, które praktycznie nigdy nie były aktywne zawodowo. Ci, co pracowicie przeszli przez życie, karmiąc podatkami nienasycone paszcze urzędów skarbowych i ZUS-ów, nie mają prawa do niczego, w momencie gdy najbardziej potrzebują opieki. Bogatsi zapłacą za nią z własnej kieszeni, ale naprawdę niewielu stać na taki luksus.

Gdy rodzice się starzeją – doceń te chwile…

Na lodówce pojawiły się karteczki informujące o podawaniu leków oraz spis czynności, które każde z nas musiało wykonać, gdy przychodziło do taty. Te „check listy” w początkowym okresie pozwalały nam się ogarnąć w nawale nowych obowiązków, zanim pojawiła się rutyna.

Najważniejszy był spacer. Jedyna szansa dla taty, aby wyrwać się poza obręb mieszkania. Do pobliskiego parku wychodziliśmy niezależnie od pogody. Tylko raz potężna ulewa pokrzyżowała plany. Pracującym ludziom niełatwo jest wygospodarować godzinę z hakiem, szczególnie jesienią, gdy zmierzch zapada tak szybko. Jednak robiliśmy wszystko, aby dać radę.

Wyjście na spacer było istotne nie tylko dla ojca. Doceniałem te chwile, gdy nieśpiesznie przemierzaliśmy parkowe alejki, prowadząc rozmowy, na które nigdy wcześniej nie mieliśmy ani czasu, ani warunków. Tata z przejęciem streszczał mi akcję powieści, których słuchał pod postacią audiobooków. Zamartwiał się mniej lub bardziej wydumanymi problemami mamy. Pytał mnie, czy jest szansa, aby w tym roku jeszcze raz pojechać na wieś. Rozmawialiśmy też o lekarzach, pogodzie i drobnych naprawach, które trzeba wykonać w domu…

Mur trzeci – miasto

„Moje miasto murem podzielone…” śpiewał kiedyś Kult. Nie zdawałem sobie wcześniej sprawy, jak strasznie opresyjne są miasta dla wszystkich, którzy mają jakikolwiek problem z poruszaniem się. Zdrowy człowiek nie jest świadom pułapek zastawianych na tych mniej sprawnych. A jest ich całe mnóstwo – krzywe chodniki, wysokie krawężniki, wszechobecne schody, czy cykle świateł na skrzyżowaniach, które uniemożliwiają bezpieczne przejście przez jezdnię.

Z drugiej strony, tak niewiele trzeba zrobić, aby uczynić przestrzeń wspólną bardziej przyjazną dla seniorów, ułatwiając im wyjście z domów. Wystarczyłoby montować poręcze przy każdych schodkach oraz ustawić gęściej ławki, na których można usiąść w razie utraty sił, czy oprzeć torbę z zakupami. Niestety, ławek brakuje nawet w tak oczywistych miejscach, jakimi są przystanki komunikacji miejskiej, nie wspominając o dworcach kolejowych.

Sądzę, że każdy urzędnik odpowiedzialny za planowanie przestrzenne, powinien w ramach szkolenia przez miesiąc opiekować się staruszkiem. Wystarczyłaby godzina dziennie, a otrzymalibyśmy zdecydowanie lepiej zagospodarowaną przestrzeń miejską.

Gdy rodzice się starzeją – „Nie pomagaj!”

Początkowo skakaliśmy wokół taty zapewniając mu niemal pełną obsługę. W swoich niezdarnych ruchach wydawał się taki bezradny i zagubiony, że aż serce ściskało. Litość i współczucie nie są dobrymi doradcami. Zbyt szybko udzielona pomoc jest szkodliwa i pogłębia niepełnosprawność.

Powoli zacząłem stawiać przed ojcem wyzwania, a on robił postępy. Nauczył się samodzielnie ubierać, przygotowywać posiłki oraz ścielić łóżko. Ogromną radość sprawiła mu każda czynność, którą opanowywał od nowa. Nie pozwalał się wyręczać, a jak mu coś nie wychodziło, nie poddawał się i próbował do skutku. Dlatego, gdy widziałem go mozolnie zapinającego guziki od koszuli, wychodziłem z pokoju, aby nie ulec pokusie pomagania

Mur czwarty – społeczeństwo

Nie jesteśmy przygotowani na przyjście starości. Spychamy ją do najciemniejszego z kątów, a ludzi wiekowych przestajemy zauważać. Stają się dla otoczenia niewidzialni. Tylko czasami jakiś młody człowiek ciężko westchnie:

• – Starość się panu Bogu nie udała

Pewnie dlatego głównym beneficjantem budżetu obywatelskiego w Łodzi są przede wszystkim zwierzątka i chore dzieci. Jedyny z kilkunastu projektów, który dotyczył seniorów, został wyceniony na niemal identyczną kwotę, jaką miasto wyda na opiekę nad bezdomnymi kotami. Cóż dziadkowie i babcie nie mruczą, nie machają ogonem na powitanie, nie wyglądają najpiękniej i niekiedy pachną „niewyjściowo”.

Gdy rodzice się starzeją – zamiana ról

Siedzimy w poczekalni czekając na wizytę u lekarza. Tata wcisnął się w krzesło i prawie się nie odzywa. Spoglądam na niego i w tym samym momencie staje mi przed oczyma sytuacja sprzed wielu, wielu lat. Wtedy to ojciec przyprowadzał mnie do doktora. Czekaliśmy na naszą kolej, a tata rozkładał na kolanach materiały do swojej pracy naukowej i w skupieniu obliczał coś posługując się suwakiem logarytmicznym. Obserwowałem go uważnie, w duchu obiecując sobie, że gdy dorosnę, to będę takim samym człowiekiem, jak on. Nie dotrzymałem obietnicy. Moje droga życiowa poprowadziła mnie w zupełnie innym kierunku.

Z drugiej strony wcieliłem się w jego dawną rolę. Podobnie opiekuję się teraz moim ojcem, jak on mną w dzieciństwie – zawożę go do przychodni, cierpliwie czekam z nim w kolejce, uważnie zapamiętuję zalecenia lekarza…

Mur piąty – my home is my prison

Ten mur budujemy własnymi rękoma. Zadziwiające, jak nie przyjmujemy do wiadomości, że z wiekiem opuszczają nas siły. Jeszcze kilka lat wstecz rodzice całkiem poważnie rozważali opcję przeprowadzki do mniejszego mieszkania, zlokalizowanego na wyższym piętrze. Za nic mieli doświadczenie ciotki, która kiedyś tam mieszkała i przez ostatnie lata życia nie była w stanie wyjść na zewnątrz, gdyż przeszkodę nie do pokonania stanowiły dwa piętra schodów.

Zamiana na szczęście nie doszła do skutku, ale i tak ich mieszkanie jest naszpikowane przeszkodami. Niektóre z nich, chociażby dywany, o które nieustannie potykał się ojciec, udało się natychmiast usunąć. Inne, jak łazienka, wymagałyby generalnego remontu, na który nie było nas stać.

Widząc podobne przeszkody w swoim domu, staram się wyciągać wnioski i zamierzam po kolei wszystkie ograniczenia likwidować, gdy tylko nadarzy się okazja.

Mur szósty, którego nie było, czyli ludzie

Wraz ze stopniowym odzyskiwaniem sił, ojciec pragnął mierzyć się z trudniejszymi wyzwaniami. Prosił aby pójść z nim dłuższą trasą w parku czy pojechać na spacer do lasu, ale nie taksówką, tylko autobusem. Szczególnie obawiałem się tej ostatniej wyprawy. Co będzie, gdy nikt nie ustąpi mu miejsca, jak poradzimy sobie z wysiadaniem z autobusu – zamartwiałem się na zapas.

Gdy zbliżaliśmy się do przystanku, dostrzegłem, że jedyną ławkę okupują dwie młode dziewczyny. Wydawało się, że świata nie widzą poza ekranami własnych smartfonów. Jednak obie zerwały się na równe nogi, by zrobić miejsce tacie. Podobnie miła niespodzianka czekała na nas w autobusie, a i z wysiadaniem nie było problemów, gdyż kierowca specjalnie pochylił pojazd.

Najbardziej zaskoczył nas znajomy rodziców, człowiek o kilka lat od nich młodszy. Zadeklarował się, że czasami będzie chodził z ojcem na spacery. Dwa lata temu przeszedł profesjonalne kursy opieki nad ludźmi starymi i teraz im bezinteresownie pomaga…

Zanim wychodziłem wieczorem od taty…

…gasiłem światło i sprawdzałem, czy wszystko ma naszykowane, gdy obudzi się następnego dnia. Mówiłem dobrano i wracałem spacerem do siebie. Myślałem o ojcu, który przełamał kolejny po zawale i wylewie kryzys. Imponował mi swoją wolą walki o odzyskanie sprawności.

Pogorszenie…

Niestety, poprawa nie trwała długo, nadszedł kolejny wylew i ojciec stał się osobą leżącą, wymagającą całodobowej opieki. Jak sobie z tym poradziliśmy? Przeczytaj w kolejnym artykule o starości i przemijaniu, może znajdziesz dla siebie pomocne wskazówki?