Blog

Na wysokiej skarpie nad Pilicą w Tarasie stoi domek typu Brda. Zupełnie inny od tych które pamiętam sprzed lat. Przestronny, jasny, wcale nie klaustrofobiczny. Ledwo wciągnęliśmy kajaki na górę otrzymaliśmy olbrzymi gar zalewajki. A potem danie regionalne kugel. Dawno się tak nie najadłem. Zmęczenie bierze górę, idę spać. W łóżku, a nie w namiocie. I przedtem mogę skorzystać z prysznica z ciepłą wodą. Nigdy takich luksusów na żadnym ze spływów nie miałem. Zanim zasnę przez głowę przebiegają wspomnienia oraz opowieści o tym, jak niegdyś wyglądało jedzenie i nocowanie na spływach…

Nocowanie na spływach w skali mikro…

Na pierwszych spływach naszym domem był namiot Mikrus. Musiałem w nim zmieścić się razem z Kuzynem Tomusiem. Do Mikrusa wpełzało się jednocześnie i potem przez całą noc spało na jednym boku, bo obrócenie na drugi, z powodu ciasnoty, praktycznie było niewykonalne. Dzisiaj nie wyobrażam sobie noclegu w takich warunkach, ale w młodości człowiek jest w stanie znieść wiele niewygód i nadal cieszyć się życiem.

Tryskające płomienie, czyli posiłki na spływach

Benzynowa maszynka „Breżniewka” miała sporo zalet i kilka wad. Do zalet przede wszystkim należała jej kompaktowość – mieściła się w całkiem zgrabnym i niedużym pudełeczku. Natomiast największą wadą był niestabilny zawór bezpieczeństwa umieszczony w walcowatym pojemniku na paliwo. Gdy maszynka zbytnio się rozgrzała, nagle z zaworu potrafił buchnąć płomień. W szczególnym niebezpieczeństwie znajdowały się osoby mieszające gotującą się zupę. Na pierwszym spływie płomień z zaworu opalił mi całe przedramię. Zadziałał skuteczniej niż jakikolwiek depilator.

Okazuje się, że Breżniewki nie wyszły z użycia, są tacy, którzy ciągle na nich gotują, a ceny, jakie osiągają te maszynki na różnych aukcjach, znacząco przewyższają koszty zakupu nowoczesnego palnika gazowego.

Nocowanie na spływach – co zmieniła współczesna technologia

Od wielu już lat nie muszę gnieść się w ciasnym mikrusie, tylko śpię w przestronnym i funkcjonalnym namiocie typu igloo. Nie przeciążam płuc dmuchając co wieczór gumowe materace, ponieważ ktoś wymyślił genialne maty samopompujące. Żadna Breżniewka nie opala mi kończyn wszelakich, gdyż używam nowoczesnych kuchenek gazowych. Jednak są tacy, których postęp technologiczny nie cieszy i uważają, że posiłek powinien być ugotowany na ognisku…

Z kociołkiem w objęciach

Gotowanie na ognisku wydaje się takie naturalne i romantyczne, jednak wiąże się z dwoma niedogodnościami. Po pierwsze, garnka po gotowaniu w warunkach spływowych nie da się domyć z pokrywającej go sadzy. Po drugie trzeba wozić ze sobą specjalne „patenty”, na których ten garnek umieszcza się nad ogniem. Niektórzy w tym celu używają solidnych, stalowych śledzi namiotowych, inni sami przygotowują odpowiednie pręty, które co wieczór wbijają w ognisko.

Miłośnikami ogniskowych posiłków, była grupa „Krewnych i znajomych królika”, z którymi pływałem wielokrotnie w ciągu ostatnich lat (przeczytaj artykuł o spływie na Gwdzie). Wozili ze sobą patenty oraz dwa duże kotły – jeden na zupę, drugi na herbatę. Codziennie wyznaczana była osoba, która zabierała ze sobą kotły zajmujące jedno wolne miejsce w kajaku.

Kto sprzątnął jedzenie?

Wspólne wyżywienie grupy liczącej niekiedy ponad 30 osób wymagało też wożenia w kajakach sporych zapasów żywnościowych, przecież czymś ten kociołek trzeba było zapełnić. Dlatego każda z załóg, oprócz swoich bagaży, musiała gdzieś upchnąć w kajaku przydziałowy wór z jedzeniem. Potem niektórzy zapominali o konieczności rozpakowania transportowanych wiktuałów i osoby przygotowujące posiłek co rusz szukały chleba, soli, cukru, herbaty lub kiełbasy.

I właśnie, któregoś wieczoru tej kiełbasy nie dało się odnaleźć. Przetrząśnięte zostały wszystkie kajaki, sprawdzony każdy pakunek pałętający się po obozowisku. Bez rezultatu. Ludzie źli i głodni kładli się spać. Dopiero rano się okazało, że sprawcą zamieszania był niejaki Marcin zwany Palmą (więcej o Palmie we wpisie o Gwdzie). Jako człowiek o liryczno-romantycznym usposobieniu, wiedziony nagłym impulsem wypłynął samotnie kajakiem na jezioro, aby rozmyślać o trudach życia w scenerii zachodzącego słońca. Niestety, na swoją wycieczkę wybrał kajak, w którego kokpicie spoczywała kiełbasa oraz jeszcze kilka innych, istotnych dla przygotowania obiadu składników

Przeszkody, co niejeden spływ zatrzymały

Jaka przeszkoda utrudnia sprawne płynięcie? Korzenie, kamienie oraz zwalone pnie drzew taplające się w nurcie rzeki? A może przenoszenie kajaka przez liczne jazy i zastawki? Absolutnie nie – niejeden spływy został unieruchomiony na kilka godzin przez bar, restaurację, czy zwykły wiejski sklep wypatrzony gdzieś na brzegu.

Zawsze fascynowało mnie zjawisko uporczywego poszukiwania barów i sklepów wzdłuż trasy spływów, chociaż kajaki uginały się pod furą zapasów jedzeniowych. Brać kajakowa nie przepuściła żadnemu, nawet najmarniejszemu wiejskiemu sklepikowi, nie wspominając o barach. Oczywiście głównym towarem nabywanym niemal w ilościach hurtowych było piwo. Olo, będący w sprawach piwno-kajakowych ekspertem wysokiej klasy, twierdził, że prawdziwy mężczyzna cztery piwa wypija w drodze ze sklepu na biwak, a dopiero potem przystępuje do właściwej konsumpcji.

Nie zawsze siermiężnie…

Przy całej swojej siermiężności spływy oferowały czasami także luksusy. Szczególnie wtedy, gdy w ekipie spływowej znalazł się rodowity Włoch. Enzo niewątpliwie był rodowitym Włochem, który nie wyobrażał sobie rozpoczęcia dnia bez kawy. I to nie jakiejś kawy rozpuszczalnej, tylko prawdziwej, parzonej. Zawsze woził ze sobą niewielką kafetierkę i co rano budził największych śpiochów zapachem świeżo parzonej kawy, której starczało dla każdego. Szkoda, że Enzo na kajaki wybiera się tak rzadko…

Nocowanie na spływach – Władek z Bernardem

Bakcylem kajakarstwa zainfekowali mnie rodzice. W swojej młodości dużo pływali. Kajakarstwo nie było wtedy zbyt popularne, a warunki jeszcze bardziej siermiężne niż te, które pamiętam ze moich pierwszych spływów

Na jeden z wyjazdów rodzice wybrali się ze swoim dobrym znajomym Władkiem oraz jego serdecznym przyjacielem Bernardem. Rodzice byli znakomicie przygotowani na trudy spływowe i kłopoty zaopatrzeniowe głębokiego PRL. W licznych workach taszczyli konserwy, ryże, kasze i wszelki inny niezbędny prowiant. Natomiast Władek wsiadł do pociągu tylko z niewielkim plecaczkiem, ledwie zapełnionym do połowy. We trójkę z niecierpliwością czekali na przybycie Bernarda. Nie było pewności, czy się pojawi. Wreszcie, tuż przed odjazdem pociągu, dotarł na peron – elegancko ubrany w garnitur i z teczką krzepko dzierżoną w dłoni.

Potem moi rodzice żywili się konserwami, natomiast Bernard z Władkiem codziennie chodzili do wsi kupować świeże jajka, ziemniaki i inne dobra, dzięki którym jadali dużo smaczniej. Spali w namiocie rozkładając gazety pod plecami i nakrywając się koszulami, bo innego sprzętu biwakowego nie posiadali.

Posiłek z niespodzianką

Posiłki na spływach często mają wymiar survivalowy. „Niebo zaciąga się beznadziejnie chmurami” – pisał mój tata w swoich notatkach spływowych – „i nie ma wcale nadziei na szybkie wypogodzenie. Płyniemy, jak w mokrej kąpieli. Trudno nawet podziwiać piękne widoki. We wsi zatrzymujemy się pod mostem i tu zjadamy obiad – chleb ze śledziem i budyń z dżemem. Most nie jest zbyt szczelny i deszcz przez niego trochę przecieka, poza tym jeżeli ktoś przejeżdża mostem, do naszego budyniu sypią się pająki. Tym niemniej zjadamy cały obiad z wielkim apetytem”

Luksus dzisiejszych czasów

Rano nie muszę jeść budyniu z pająkami, tylko przygotowaną przez gospodynię pyszną jajecznicę. Po śniadaniu ruszamy na kolejny odcinek Pilicy. Czy żałuję, że nie śpię w namiocie i nie gotuję posiłków na ognisku? Trochę tak, ale znacznie bardziej cieszę się piękną rzeką oraz dobrym towarzystwem, bo tak naprawdę te dwa czynniki decydują o tym czy spływ będzie udany czy też nie. Noclegi i jedzenie mają znaczenie drugorzędne.