Blog

Pobyt w Bieszczadach zaczął się od wilczej historii. Jej opis znalazłem w teczce z materiałami przygotowanymi przez gospodarza dla każdego z gości. Wśród garści folderów, z których można było wyczytać, gdzie najlepiej zjeść i z jakich dodatkowych atrakcji wypadałoby skorzystać, znalazła się też opowieść o wilkach, opisana na łamach lokalnej prasy. Kilka lat temu w okolicach Wetliny pojawiła się wataha, która zimą żywiła się… psami. We wsiach ginęło po 30-40 psów w sezonie. Wilki porywały je bezpośrednio z podwórzy, przystanków autobusowych, sprzed barów i sklepów. Ataki zdarzały się zarówno w nocy, jak i za dnia. Ludzie bali się swoje psiaki wypuścić na dwór nawet na sikanie, bo wilk mógł czaić się za rogiem domu. Wyobraźcie sobie rozpacz właścicieli psów! Mój gospodarz był w gronie tych, któremu wilki zagryzły czworonożnego przyjaciela.

Wreszcie przyszła zgoda na odstrzał 5 drapieżników. Gdy zabito pierwsze dwa, cała wataha wyniosła się gdzieś daleko. Dramatyczna historia, która mogła się zdarzyć jedynie w tak dzikim regionie, jakim są Bieszczady. Ale czy dzikie Bieszczady nadal istnieją? A może została już tylko legenda, którą podtrzymują wielbiciele gór?

Dzikie Bieszczady – pierwsza wycieczka

Ranne wstawanie, gdy świeci słońce, nie stanowi dla mnie problemu. Chciałem jak najszybciej znaleźć się na szlaku. Na początek zaplanowaliśmy klasyczną trasę – przejście przez połoniny. Odcinek niezbyt wyczerpujący fizycznie, za to niezwykle piękny widokowo. Niestety, w Bieszczadach praktycznie nie ma szlaków, które pozwalają wrócić w to samo miejsce, zrobić tak zwaną „pętelkę”. Trzeba posiłkować się busem. Dla większej grupy, cena nie jest wygórowana, natomiast dla jednej czy dwóch osób może to być dość znaczny wydatek. Szczególnie, gy w góry przyjedzie się poza sezonem.

Mieliśmy szczęście, że tego ranka trafili się też inni turyści, zamierzający wyruszyć w góry o wczesnej porze. Zanim znaleźliśmy się na szlaku musieliśmy odchudzić portfele z kolejnej porcji gotówki i uiścić opłatę za wstęp do Parku Narodowego.  

Najpiękniejsze w bieszczadzkich wędrówkach są widoki. Bezleśne partie szczytowe umożliwiają podziwianie rozległych panoram niemal przez cały czas trwania wycieczki. Szliśmy długo, zdecydowanie dłużej niż sugerowany czas przejścia. Nie z powodu kiepskiej kondycji, lecz aparatów fotograficznych. Za każdym zakrętem czaiło się coś, co trzeba było koniecznie uwiecznić na karcie pamięci. Na szczęście czasami słońce znikało za chmurami, wtedy przyśpieszaliśmy kroku i tym sposobem wróciliśmy do domu przed zapadnięciem zmroku. Na sam koniec zafundowaliśmy sobie jeszcze krótką drzemkę na rozgrzanej słońcem bieszczadzkiej łące.

Znalazłem dzikie Bieszczady, ale poza terenem parku

Drugiego dnia planowaliśmy wejść na Tarnicę, lecz pogoda diametralnie pokrzyżowała nam szyki. Deszcz i mgła nie zachęcały do wysokogórskich wycieczek. Dzięki zmianie planów zobaczyliśmy trochę inną twarz Bieszczad. Wybór padł na Łopienkę, gdzie znajduje się uratowana przed kompletną dewastacją cerkiew (więcej o cerkwi tutaj).

Na samo miejsce można dojechać lichą, gruntową drogą, lub zostawić auto na parkingu przy szosie i zafundować sobie dwukilometrowy spacer. Wybraliśmy tę drugą opcję. I słusznie. Najpierw zatrzymaliśmy się przy typowej smolarni, których niegdyś w Bieszczdach był mnóstwo. Potem drogę zastąpił nam typowy Bieszczadnik, brudny, zarośnięty i spragniony piwa. Niestety, nie mieliśmy ze sobą żadnych zapasów, więc tylko zniechęcony machnął ręką i zniknął w pobliskich zaroślach. Na koniec na drodze pojawiły się salamandry plamiste. Nie uciekały, tylko z gracją pozowały do fotografii.

A cerkiew? Sama w sobie niezbyt oryginalna, lecz przepięknie położona na odludziu, które przed wojną było dużą wsią. Idealnie wpasowana w krajobraz, na pewno warta spaceru, nawet w deszczu. Gdy dotarliśmy na miejsce, chmury się rozstąpiły i zaświeciło słońce. Zawsze mam szczęście do pogody, już chyba o tym gdzieś pisałem.

Wyjazd w góry nie wiąże się wyłącznie z górskimi wędrówkami,

…trzeba gdzieś spać, wypadało by coś zjeść. Gdy przeczesywałem internet w poszukiwaniu noclegu, ciężko było mi znaleźć coś sensownego. Źle szukałem. Na miejscu okazało się, że niemal każdy dom oferuje kwatery do wynajęcia. Poza sezonem można w nich przebierać. Gorzej z cenami – jest drogo. Bieszczadzka społeczność nauczyła się już, jak żyć z turystów. Niemal wszędzie czyha okazja, która oferuje przyjezdnym możliwość rozstania się z gotówką. Z dużą gotówką. Ceny dorównują wysokością zakopiańskim czy nadmorskim. Wśród nietanich potraw króluje naleśnik gigant z Chaty Wędrowca,  ale jest to potrawa raczej na dwie, niż na jedną osobę. W Śpiewanych Chlebach za niewielki bochenek zaśpiewają też niemałą cenę. Lokale o mniej poetyckich nazwach czasami są tańsze, lecz nie zawsze jest to reguła. Kiedyś turysta wybierający się w Bieszczady zabierał ze sobą ciężki plecak, teraz powinien pamiętać o ciężkim portfelu.

Bieszczadzkie legendy

Bieszczady przez lata przyciągały ludzi, którzy chcieli wylogować się z cywilizowanego życia. Twardzieli lub marzycieli żyjących na pół dziko w symbiozie z przyrodą. Wszelkich popaprańców i społecznie niedostosowanych. Legendę tworzyły nie tylko góry, lecz także  ich mieszkańcy. Nieprzebraną rzeszę oryginałów można było spotkać w poetycko nazywanych knajpach, gdzie wszystko kojarzyło się wolnością, wiatrem we włosach i wędrowaniem hen przed siebie bez planu i bez szlaku.

Siekierezada

Takim właśnie miejscem była Siekierezada, gdy w 1995 roku, czyli dobrze ponad 20 lat temu, po raz pierwszy znalazłem się w Cisnej. Za barem królował piękny i mocarny długowłosy młodzian, a opięta kamizelka bardziej odsłaniała niż zasłaniała jego nagą, szeroką klatę. Dziewczęta wzdychały doń bezustannie. Klientelę stanowiła mieszanina miejscowych i przyjezdnych. Przy stołach siedzieli zarówno smolarze z drwalami, jak i przybysze z miast kontestujący nie tylko rzeczywistość, ale także higienę osobistą. Izbę wypełniały opary dymu tytoniowego, tak gęstego, że siekierę można było w nim zawiesić. Zakaz palenia w knajpach, słuszny i pożyteczny, mógłby być jednak uchylany w niektórych miejscach w ramach ochrony lokalnego folkloru.

Klimat Siekierezady dopełniała muzyka. Tam po raz pierwszy usłyszałem EKT Gdynia i do dzisiaj do tego zespołu żywię duży sentyment, chociaż za szantami specjalnie nie przepadam. Nad muzykę przebijał się charakterystyczny gwar, a właściwie bełkot, podpitych głosów. Wszystko cichło nagle, gdy do baru podchodziła nasza koleżanka. Dziewczę płoche o wyglądzie grzecznej pensjonarki. Cichutkim głosikiem zamawiała pięćdziesiątkę czystej i jednym haustem wypijała na miejscu. Czasami prosiła o repetę, a czasami dziękowała promiennym uśmiechem i wychodziła z baru. Drwale, smolarze oraz kontestatorzy długo zbierali szczęki z podłogi.

Baza Ludzi z Mgły

Dwadzieścia lat później poszliśmy wieczorem do Bazy Ludzi z Mgły skuszeni obietnicą, że to taka wetlińska, lepsza wersja Siekierezady. Na miejscu zaskoczył nas duży wybór piw rzemieślniczych i … niewielka liczba klientów. Bardziej klimatyczne miejsca znajdziemy w niemal każdym pubie na OFF Piotrkowska w Łodzi

– W Bazie życie zaczyna się dopiero po 21, a nawet później – tłumaczył gospodarz

Cóż, życie w Siekierezadzie zaczynało się przed południem, a wieczorem tylko z lekka intensyfikowało. Z magii dawnych Bieszczad pozostały jedynie fasady. Nawet piwo BiesCzadowe produkowane jest… w Raciborzu. Zupełnie, jak te zupki chińskie z Radomia, które w ogóle nie smakują, jak chińskie.

Czy Bieszczady są jeszcze dzikie?

Miłośnicy, zapatrzeni w dawne, harcerskie czasy, zapewne będą twierdzić, że tak. Niestety, dzikość tak naprawdę pozostała jedynie w niektórych zakątkach. I w legendach, a legendy zawłaszczyła komercja. Przemysł turystyczny poczyna sobie coraz śmielej, nieuchronnie przejmując władanie nad tą krainą. Niezależnie od wszystkiego Bieszczady nadal pozostaną pięknymi górami, które chociaż raz w życiu trzeba zobaczyć. Szkoda tylko, że Bazę Ludzi z Mgły, zastąpiła Baza Ludzi z Pieniądza, ale na to nie mam najmniejszego wpływu. A my swoją dzikość znaleźliśmy 70 kilometrów dalej, w dolinie Sanu, lecz o tym przeczytasz w odrębnym wpisie.

Dzikie Bieszczady, czy skomercjalizowane góry, którą odpowiedź wybierzesz? A może prawda leży gdzieś pośrodku? Zapraszam do polemiki